Биполярлы беттік белсенді заттар – анионды және катионды гидрофильді топтары бар беттік белсенді заттар.

Жалпы айтқанда, амфотерлі беттік белсенді заттар - аниондық, катиондық және иондық емес гидрофильді топтарды қоса алғанда, бір молекулада кез келген екі гидрофильді топтарға ие қосылыстар. Кеңінен қолданылатын амфотерлі беттік белсенді заттар негізінен катиондық бөлігінде аммоний немесе төрттік аммоний тұздары және анионды бөлігінде карбоксилат, сульфонат және фосфат түрлері бар гидрофильді топтар болып табылады. Мысалы, бір молекуладағы амин және сегмент топтары бар аминқышқылды амфотерлі беттік белсенді заттар - бұл төрттік аммоний де, карбоксил топтары да бар ішкі тұздардан жасалған бетаиндік амфотерлі беттік белсенді заттар.

Амфифильді беттік белсенді заттардың көрінісі олардың ерітіндісінің рН мәніне байланысты өзгереді.

Қышқыл ортада катионды беттік белсенді заттардың қасиеттерін көрсету; Сілтілік ортада анионды беттік белсенді заттардың қасиеттерін көрсету; Бейтарап ортада иондық емес беттік белсенді заттардың қасиеттерін көрсетіңіз. Катиондық және аниондық қасиеттер толық теңестірілетін нүкте изоэлектрлік нүкте деп аталады.

Изоэлектрлік нүктеде кейде аминқышқылды типті амфотерлі беттік белсенді заттар тұнбаға түседі, ал бетаин типті беттік белсенді заттар изоэлектрлік нүктеде де оңай тұнбаға түспейді.

Бетаин түрібеттік белсенді заттар бастапқыда төрттік аммоний тұзының қосылыстары ретінде жіктелді, бірақ төрттік аммоний тұздарынан айырмашылығы оларда аниондар болмайды.
Бетаин қышқыл және сілтілі ортада өзінің молекулалық оң зарядын және катиондық қасиеттерін сақтайды. БАЗ-дың бұл түрі оң немесе теріс заряд ала алмайды. Қосылыстың осы түрінің сулы ерітіндісінің рН мәніне сүйене отырып, оны амфотерлі беттік белсенді зат ретінде қате жіктеу орынды.

Осы дәлелге сәйкес бетаин типті қосылыстар катиондық беттік белсенді заттар ретінде жіктелуі керек. Осы дәлелдерге қарамастан, бетаин қосылыстарын пайдаланушылардың көпшілігі оларды амфотерлік қосылыстар ретінде жіктеуді жалғастыруда. Гетероэлектрлік диапазонда беттік белсенділікте екі фазалы құрылым бар: R-N+(CH3) 2-CH2-COO -.

Бетаин типті беттік белсенді заттардың ең көп тараған мысалы - алкилбетаин, және оның өкілдік өнімі N-dodecyl-N, N-диметил-N-карбоксилбетаин [BS-12, Cl2H25-N+(CH3) 2-CH2COO -]. Амид топтары бар бетаин [құрылымдағы Cl2H25 R-CONH - (CH2) 3-мен ауыстырылады] өнімділігі жақсырақ.

Судың кермектігі оған әсер етпейдібетаинбеттік белсенді зат. Ол жұмсақ және қатты суда жақсы көбік пен жақсы тұрақтылық береді. Төмен рН мәндерінде анионды қосылыстармен қосылудан басқа, оны анионды және катионды беттік белсенді заттармен бірге қолдануға болады. Бетаинді анионды беттік белсенді заттармен біріктіру арқылы идеалды тұтқырлыққа қол жеткізуге болады.